Soja ja of soja nee? En wat zegt de Bijbel eigenlijk over voeding voor mens en dier?

Soja en sojaproducten (zoals tempeh en tofu) zijn gezonde alternatieven voor vlees en vleesvervangers. Tenminste als ze bedoeld zijn voor menselijke consumptie en afkomstig zijn uit duurzame teelt van ons eigen continent. De productie van genetisch gemodificeerde soja voor dieren daarentegen is helemaal uit de hand gelopen en heeft wereldwijd een nadelige impact op mens en dier. Voedingsdeskundige Rosaline Ratering McDonald, oprichtster van opleidingsinstituut Gezond & Weldoen voor christen leefstijlcoaches, legt uit. Duurzaam geteelde soja voor mensen 'ja', genetisch gemodificeerde niet duurzaam geteelde soja voor mens en dier 'nee'.

Soja is afkomstig van de sojaboon. Van deze peulvrucht worden sojaproducten zoals tofu, tempé en sojaolie gemaakt voor menselijke consumptie, maar soja wordt ook verwerkt in krachtvoer voor dieren. Er zijn voor- en nadelen aan verbonden. Soja is rijk aan eiwit, onverzadigd vet en bevat ijzer en vitamine B1. Veel sojaproducten staan in de Schijf van Vijf. Peulvruchten, waaronder de sojaboon, verlagen je LDL-cholesterol, wat helpt om je bloedvaten gezond te houden.

De teelt van soja heeft niet veel kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig. Niet-duurzaam geteelde soja zorgt voor ontbossing, verwoestijning en erosie. Vaak is soja voor veevoer genetisch gemodificeerd. De soja bestemd voor sojaproducten in de winkel zoals vleesvervangers is meestal duurzaam geteeld.

Duurzaam geteelde soja voor mensen 'ja', genetisch gemodificeerde niet duurzaam geteelde soja voor mens en dier 'nee'.

Elke minuut verdwijnt er 1 hectare bos op aarde. De ontbossing vindt plaats in de Amazone, Borneo en Sumatra, het Congobekken, de Cerrado en het oosten van Australië. Vooral in Brazilië verdwijnen bossen om plaats te maken voor sojaplantages. Bossen zijn ‘de longen van de aarde’ en de natuurlijke leefgebieden van mensen en dieren die ontheemd raken. Dit is een groot onrecht, voortkomend uit hebzucht naar geld. De soja wordt vervolgens in diervoer verwerkt, hetgeen onbijbels is, met alle gevolgen van dien.

Teveel (met name rood) vlees eten is ongezond voor de mens en leidt onder meer tot tal van welvaartziekten zoals kanker, obesitas en hart- en vaatziekten. In de Bijbel lezen we dat vlees alleen op feestdagen beschikbaar was en met mate werd gegeten. Varkensvlees was taboe, evenals de consumptie van dierlijk vet, bloed en aas. Veel van deze aloude richtlijnen komen overeen met moderne wetenschappelijke inzichten.

Het scheppingsmenu en daarna

Hoe was het ook al weer bedoeld? In het bijbelboek Genesis lezen we dat God vóór de zondeval, in het paradijs, de mens een zaadvrucht menu geeft. De dieren krijgen het groene kruid. Het scheppingsmenu is geheel vegetarisch en de menu’s van mens en dier overlappen elkaar (nog) niet.

Na de zondeval wordt het menu van de mens uitgebreid met dierlijke producten en het groene kruid; echter, het hoogwaardige zaad-vrucht menu is nog steeds alleen voor de mens. Na de zondeval moet de mens de vrucht van de levensboom missen en daarmee wordt hij sterfelijk. Met de toegang tot het groene kruid opent God zijn apotheek en zo geeft Hij de mens een steun in de rug om de gevolgen van de zondeval enigszins te dragen.

Dat tegenwoordig hoogwaardige zaden en peulvruchten in diervoeding worden verwerkt, gaat regelrecht in tegen de voedselverdeling van de Thora (de eerste vijf Bijbelboeken). Mensenvoedsel verwerkt tot veevoer is een heikel punt en verklaart een stuk onrecht op aarde!

Het manna in het bijbelboek Exodus is het beeld van Gods zorg voor onze primaire levensbehoeften, terwijl de kwartelramp in Numeri 11 Gods houding ten aanzien van gulzigheid schetst. Het thema overvloed en de gevolgen daarvan hebben een belangrijke plaats in het boek. In het Oude Testament waarschuwt God al dat de overvloed van het beloofde land de Israëlieten geestelijk zal bedreigen (Deutr.32:15). En in het Nieuwe Testament verklaart Jakobus dat de overvloed van de rijke gebaseerd is op uitbuiting van de maaier, mensen die in de primaire sector werken, en daarmee wordt een groot onrecht op aarde bedreven (Jak.5:4-6). Deze onrechtmatig toegeëigende overvloed zal zich niet alleen geestelijk maar ook lichamelijk tegen de rijke keren (Jak.5:1-4).

Dat tegenwoordig hoogwaardige zaden en peulvruchten in diervoeding worden verwerkt, gaat regelrecht in tegen de voedselverdeling van de Thora. Mensenvoedsel verwerkt tot veevoer is een heikel punt en verklaart een stuk onrecht op aarde.

De gevolgen ervan voltrekken zich momenteel voor onze ogen als we kijken naar hedendaagse rampen zoals ontbossing en jaarlijks miljoenen (!) doden door welvaarziekten. Genetisch gemodificeerde soja ('ggo') is grotendeels bedoeld voor het buitenproportioneel opfokken van dieren voor de vleesindustrie. Het mestoverschot, dat hiermee te maken heeft, is een stil protest van stomme dieren, een aanklacht tegen de mensheid: ‘Waar zijn jullie mee bezig?’ Het siert ons land niet dat we – na de Verenigde Staten – de grootste exporteur zijn van vlees. We verrijken onszelf namelijk op manieren die niet in lijn zijn met Gods richtlijnen voor een gezonde en meer rechtvaardige samenleving.

Hoogwaardige zaaddragende (peul-)vruchten zijn volgens de richtlijnen van de Schepper bedoeld voor de mens, de kroon op Zijn Schepping. Ze zijn niet bedoeld om dieren vet te mesten voor een onbijbels hoge vleesproductie en consumptie. De mens heeft (aldus de Gezondheidsraad) maximaal 500 gram vlees per week nodig, waarvan 300 gram rood vlees (zoals rund- of varkensvlees). Dat is omgerekend per jaar dus maximaal 26 kilo per persoon - en niet 39 kilo zoals nu.

Het mestoverschot is een stil protest van stomme dieren, een aanklacht tegen de mensheid: ‘Waar zijn jullie mee bezig?’

De oplossing? Eet minder vlees!

Kunnen we dit ongezonde onrecht ombuigen? Ja, door simpelweg minder vlees te eten. Zo hoeven we tien keer minder grond te gebruiken en kunnen we onze ecologische voetafdruk verminderen.

Het marktaandeel van vleesvervangende producten in de supermarktschappen is nog klein (< 3%) maar wel stijgende. En van alle Europeanen besteden Nederlanders, vooral de jongere generatie, gemiddeld nog het meest aan vleesvervangende producten uit de supermarkt. Gemiddeld zo'n 17 euro per persoon per jaar, zo blijkt uit recent onderzoek van non-profit organisatie Proveg. De grootste groei was er vorig jaar bij supermarkten zoals de Aldi en Lidl, die nu een groter assortiment vleesvervangers hebben. In heel Europa verdubbelde vorig jaar de consumptie van plantaardige vleesvervangers.

Een kanttekening bij 'minder vleeseten en meer vleesvervangende producten uit de supermarkt te kopen'. Is dat een goede oplossing? Ik denk het niet. De vleesvervangende producten in de supermarkten zijn weliswaar vegetarisch, maar het zijn en blijven kunstmatig bewerkte voedingsmiddelen, met vaak te veel vet, te veel zout en e-nummers om de smaak en de houdbaarheid te verbeteren. Niet alle e-nummers zijn schadelijk maar geen ervan voegt iets toe aan het goede uit de natuur. Sommige e-nummers kun je maar beter helemaal mijden.

De oplossing is: maak zelf duurzame, gezonde vleesvervangers. Met een beetje hulp , wat fantasie en goede basisingrediënten kom je een heel eind.

De oplossing is: maak zelf lekkere, duurzame, gezonde vleesvervangers. Met een beetje hulp , wat fantasie en goede basisingrediënten kom je een heel eind. Naast duurzaam geteelde soja voor menselijke consumptie zijn ook peulvruchten, noten en eieren prima vleesvervangers.

Waarom niet helemaal zonder vlees leven, vraag je je wellicht af. Het kan, maar dan mis je bepaalde hoogwaardige voedingstoffen zoals dierlijke eiwitten en niet te vergeten de vitamines B1 en B12. Veganisten, die ook geen eieren eten (waar B12 in zit) moeten B12 suppletie nemen om niet ernstig ziek te worden. Een tekort aan B12 is funest voor de gezondheid.

Als je vlees eet, eet dan maximaal 500 gram vlees per week en kies voor hoogwaardige kwaliteit vlees van dieren die een goed leven hebben gehad. Mijd varkensvlees (er zijn gezondere keuzes) en kies vaker kip of vis. Verwerk peulvruchten en noten in je maaltijden en maak zelf de lekkerste vleesvervangers zonder gekunstelde toevoegingen of teveel vet of zout. Eet zo puur en onbewerkt mogelijk. Daarmee bewijs je niet alleen jezelf, maar ook je naaste en Gods schepping een grote dienst. Zorg voor jezelf, zorg voor de naaste en zorg voor de schepping zijn gezonde uitingen van ontzag voor God.

Studiedag Bijbel & Voeding

Meer over dit onderwerp komt aan de orde tijdens de studiedag Bijbel & Voeding, op dinsdag 26 oktober 2021 in Hoofddorp. Zie:

Bronnen:

Gezond leven als christen waarom zou je, Stichting Promise

De Hemelse Voedselbank door drs. E. Noordemeer

Moderne Wetenschap in de Bijbel, drs. Ben Hobrink

AVRO TROS minder vlees eten de enige oplossing

De schrijfster van dit artikel Rosaline Ratering McDonald (Arnhem, 1962) is onder meer gediplomeerd voedingsdeskundige, voormalig sportdocente, docent leefstijl coaching, KABIZ geregistreerd Stoppen Met Roken Coach en grondlegster van Leefstijlplan natuurlijk in balans (www.leefstijlplannatuurlijkinbalans.nl). Samen met andere professionals zet zij zich in voor een meer rechtvaardige samenleving (www.stichtinggratisgezond.nl)