Over stress en het huis op de rots...

Er wordt zoveel gezegd en geschreven over stress, dat ik me lang heb afgevraagd of het zinvol is om er ook iets over te zeggen. Ik denk het toch wel. De kern van de boodschap is: kijk eens naar de echte, onderliggende oorzaken. Zijn bij jou de belasting (wat je op je bordje krijgt om mee te dealen) en belastbaarheid (wat je aankunt) in balans? En nog een stap verder, vanuit een geestelijk perspectief: op welk fundament is je levenshuis gebouwd?

Gezond & Weldoen, opleidingsinstituut voor christen leefstijlcoaches, behandelt leefstijlvraagstukken vanuit een Bijbels holistisch perspectief, met aandacht voor ziel, geest en lichaam. Dat geldt ook voor het thema stress dat nu in coronatijd zo actueel is voor velen. Hoe je stress ervaart heeft ten diepste te maken met hoe je in het leven staat en op welk fundament je je levenshuis wilt bouwen.

Technisch gezien: wat heb je op je bordje?

Technisch gezien heeft stress domweg te maken met belasting en belastbaarheid - en hoe je dat ervaart. De één kan meer hebben dan de ander en ook langer of korter. Hoeveel ongemak kun je verdragen zonder eraan onderdoor te gaan? Vooral leiders hebben het zwaar. Van hen wordt immers verwacht dat zij nogal wat lijden kunnen doorstaan, in het belang van de mensen die aan hun zorg zijn toevertrouwd. Een kapitein die een zinkend schip verlaat voordat de opvarenden van boord zijn gegaan, oogst niet veel respect. Ouders geven liefdevol voorrang aan het welzijn van hun kinderen, boven hun eigen behoeften. De boog kan echter niet altijd gespannen staan. Zelfs de hardste steen holt langzaam maar zeker uit door constant neerdalende waterdruppels.

Onderzoek Eenvandaag

Na een tijd van spanning is altijd ontspanning en herstel nodig. Dat geldt óók en vooral in coronatijd.

Het is opmerkelijk dat de oudere generatie minder stress ervaart door corona dan dat de jongere. Zij lopen naar verhouding een groter gezondheidsrisico, maar uit een recent onderzoek van Eenvandaag blijkt dat het vooral de jongere generatie is die mentale klachten ontwikkelt door corona.

Vooral jongeren tot 35 jaar lijden mentaal onder de crisis: maar liefst driekwart (74 procent) zegt tot nu toe last te hebben gehad van klachten. Daarmee zijn de geestelijke sores van jongeren vele malen groter dan die van oudere leeftijdsgroepen. Van de 65-plussers daarentegen zegt 48 procent één of meerdere mentale klachten te hebben (ervaren). Dat is opvallend: de leeftijdsgroep met de meeste gezondheidsrisico's hebben de minste mentale problemen.

Langdurig teveel stress tast het natuurlijke immuunsysteem aan. (...) Beveilig dus je immuunsysteem: lichamelijk, mentaal en geestelijk en vergroot daarmee je weerbaarheid tegen langdurige stress.

Zoutzuur

Waarom is langdurig teveel stress zoals nu tijdens de coronacrisis slecht voor de mens?

Langdurig teveel stress (langdurig meer op je bordje hebben dan je aankunt), is vergelijkbaar met zoutzuur dat de beschermende muur om een stad, langzaam maar zeker aantast en doet afbrokkelen. Langdurig teveel stress tast op een vergelijkbare manier het natuurlijke immuunsysteem van de mens aan. Je levenshuis (je lichaam, ziel en geest) wordt langer niet optimaal beschermd, ziekten en negativiteit kunnen makkelijker binnendringen. De gevolgen van langdurige stress liegen er niet om: een slechter immuunsysteem, hoofdpijn, nek- en rugklachten, een slechter geheugen. De hypocampus, die onder meer stemmingen reguleert, krimpt bij langdurige stress, je hebt je emoties niet meer 'in de hand', en/of je stompt af. Je krijgt een chronisch verhoogde hartslag in rust en een versnelde ademhaling, waardoor onder andere hormonale processen verder ontregeld raken. Er is sprake van snellere veroudering en je slaapt slechter .Je bent vatbaarder voor een burn-out, depressie, angststoornis en/of verslaving. Kortom: reden genoeg om chronische stress bij de wortel aan te pakken. Hoe? Verminder de belastbaarheid en vergroot je draagkracht. Beveilig hoe dan ook je immuunsysteem: lichamelijk, mentaal en geestelijk en vergroot daarmee je weerbaarheid tegen langdurige stress.

Waak over je hart, waak over je leefstijl

De vraag is: hoe vergroot je je geestelijke en mentale weerbaarheid? Dat kun je doen door op te letten op wat je denkt, op waar je naar kijkt, waar je naar luistert, wat je leest, op wat je eet en drinkt en op wat je doet. Lees in deze blog van Gezond & Weldoen wat artsen hierover zeggen: gezond leven in coronatijd doe je zó.

Bekijk vooral het filmpje van de partners van Gezond & Weldoen, Marcel en Annemieke van den Bergh van PHRONEO. Marcel is gezondheidsondernemer, Annemieke is huisarts.

Waak over je hart, waak over je leefstijl.

Als je mij vraagt hoe ik zelf ‘stress’ ervaar in het dagelijks leven, dan geldt ook voor mij: te lang te veel druk geeft lichamelijke en mentale klachten. Maar er zijn rode vlaggen en die ik leer te herkennen. Een rode vlag voor mij is: als ik merk dat ik slechter ga slapen, bijvoorbeeld door te veel te willen doen in één dag met te weinig belangrijke rustmomentjes tussendoor. Of : als ik rugpijn krijg, als ik te lang achter elkaar achter de computer zit, in plaats van wat meer consequent m'n 'statafel' (de simpele betaalbare versie, gekocht bij Action) te gebruiken. Merk ik dat - om wat voor reden dan - de vrede in mijn hart terugloopt, vervaagt of weg is, dan is dát voor mij de belangrijkste rode vlag! ‘Heer, wat is er hier en nu écht aan de hand en hoe wilt U dat ik hiermee om ga?

Rode vlaggen

'Merk ik dat - om wat voor reden dan - de vrede in mijn hart terugloopt, vervaagt of weg is, dan is dat voor mij een erg belangrijkste rode vlag. ‘Heer, wat is er hier en nu écht aan de hand en hoe wilt U dat ik hiermee om ga?’

Huis op de rots

Soms bevind je je ineens in een storm die je niet had zien aankomen. Zoals ook de discipelen in de boot op het meer van Galilea. De Heer kon wat ik noem 'snurken in de storm'. Hij lag gewoon vredig te slapen in die boot, terwijl zijn discipelen zowat radeloos waren van angst. Lees het verhaal in de Bijbel in Matteüs 8:23-27

Dat wil ik dus ook: méér op Jezus lijken en kunnen 'snurken in de storm'. Niet alle stormen gaan weg als ik dat wil. Leren geestelijk volwassen ermee kunnen omgaan vereist bereidheid om te léren om er geestelijk volwassen mee om te gaan. Gods Woord is zo waar. Jezus zegt: 'Eenieder die mijn woorden niet alleen hoort maar ook doet, diens huis staat vast.' (Lukas 6:46-49). Ook al stormt het nog zo hard, ik hoef niet bang te zijn voor de storm of angstig voor donkere paden (Psalm 23). Of ik de storm en die donkere paden leuk of aangenaam vindt, is een ander verhaal. Mijn Heer heeft mij geen rustige pleziervaart beloofd, wél een behouden aankomst. Ik weet ook: nooit zal ik boven vermogen beproefd worden en de oplossing voor elke beproeving of uitdaging ligt al voor mij klaar in Zijn geweldige hemelse schatkamer.

'Ik wil net als Jezus kunnen 'snurken in de storm'...'

Foto: Naar De storm op het meer, door Rembrandt 1633.

Dankbaarheid

Is stress vaak gewoon niets anders dan een vermomming van angst?

Het oefenen van dankbaarheid en vertrouwen op God, zijn kernwapens tegen dat soort stress. Het is een feit dat ik mij geen zorgen hoef te maken. Als ik ervoor kies om dat tóch te doen is dat menselijk gezien misschien wel begrijpelijk, maar geestelijk gezien gewoon zonde van mijn tijd.

Hartslag tot rust brengen

Mensen die gebukt gaan onder stress herken ik aan wat ik noem 'dat zij altijd áán staan.' Een andere ook voorkomende reactie is 'uit gaan', wegzinken in apathie of depressie. In beide gevallen is de vrede in het hart, die Jezus wil geven, vér te zoeken.

Mensen die altijd 'aan staan' hebben een kort lontje, reageren overal direct op, denken niet na over de gevolgen van hun woorden of daden, ze dóen meteen. Ze staan voortdurend in de actiemodus: vechten of vluchten. Dat is erg vermoeiend voor ze (en voor de mensen om hen heen). Hun hartslag in rust is structureel verhoogd en ze ademen verkeerd. Het goede nieuws is is dat dat omkeerbaar is. Een normale hartslag in rust is 60 tot 80 slagen per minuut. Dit kun je bij jezelf tellen door je polsslag te voelen en mee te tellen. Hoger dan 80 (voortdurend) duidt op een verhoogde actie van het onderbewuste zenuwstelsel met alle ongezonde gevolgen voor lichaam en geest vandien. Neem gas terug, ontspan!

Goede rustige ademhaling

Je ademhaling kun je ook tellen. Een goede, rustige diepe ''buikademhaling' is 4 tot 6 keer per minuut (tel in en uit als één keer). Velen zitten boven de 15 tot zelfs 20. Het gevolg is dat de hartslag onder invloed van die verkeerde ademhaling versnelt. Je wordt er erg moe van. Zie filmpje Koen de Jong (Sportrusten).

Een mooie oefening is wat wij bij Gezond & Weldoen de Ruach ademhaling noemen (met dank aan: docente drs. Anniek Sturm). 'Ruach' betekent: geest van God, adem van God. Het woord wordt genoemd in de Bijbel toen God de mens levensadem inblies. Het is goed om daar bewust bij stil te staan, dat alleen de Schepper leven kan geven en dat zij Zijn adem inademen!

Adem 4 tellen rustig en diep door je neus in en denk daarbij aan de goedheid van God, aan Zijn Heilige Geest die altijd bij je is. Pauzeer 2 tellen. Adem vervolgens rustig en langzaam diep uit door je mond (6 tellen): 'adem je zorgen uit'. Doe dit een aantal keren per dag, voorkom dat de dagelijkse spanning zich ophoopt, ontspan op tijd tussendoor.

Ook de Pomodoro time management tool is een aanrader om tussendoor te ontspannen. Het is een praktische manier om inspanning en ontspanning bewust af te wisselen. Zie Pomodoro techniek.

In de opleiding Gezond & Weldoen leefstijlcoach en de nieuwe 4-daagse opleiding Complementaire zorg en de Bijbel gaan we dieper op deze thema's in.

'De ultieme vorm van stresspreventie is aanbidding: overgave aan God, rusten in Zijn trouw, je richten op Hém in plaats van de hoge golven die je overspoelen.'

Aanbidding

De ultieme vorm van stresspreventie is aanbieding: overgave aan God, rusten in Zijn trouw, je richten op Hém in plaats van de hoge golven die je overspoelen. Aanbidding is niet iets wat je alleen op zondagmorgen in de dienst doet. Het is de levensstijl van een kind van God. Luisteren naar of meezingen met inspirerende aanbiddingsmuziek brengt ook aantoonbaar een te hoge hartslag omlaag. God heeft het allemaal zó mooi bedacht.

Gratis e-book

Met betrekking tot de lichamelijke en mentale kant kan ik niet genoeg het belang benadrukken van de BRAVO leefstijlbasics: voldoende beweging, niet roken, matig met alcohol, gezonde voeding en ontspanning.

Pure voeding, met o.a. veel magnesium en vitamines met name vitamine B en C, is goed om je lichamelijke weerbaarheid op peil te brengen. Naast de 5 BRAVO basics zijn er nog 7 basics van groot belang, waaronder aandacht besteden aan je geestelijk welzijn.

In mijn e-book De 12 basics voor een gezonder leven kun je e.e.a. in makkelijk leesbare hoofdstukken terugvinden. Het e-book is gratis verkrijgbaar via mijn persoonlijke website www.gezondeleefstijlcoach.nl.

© Rosaline Ratering McDonald.

Over de auteur

De schrijfster van dit artikel Rosaline Ratering McDonald (Arnhem, 1962) is de oprichtster van Gezond & Weldoen voor christen leefstijlcoaches. Naast CRKBO geregistreerd vakdocent leefstijlcoaching is ze onder gediplomeerd voedingsdeskundige, KABIZ geregistreerd Stoppen Met Roken Coach en grondlegster van Leefstijlplan natuurlijk in balans. Ze is mede-oprichtster van Stichting Gratis Gezond (www.stichtinggratisgezond.nl). Samen met andere leefstijlprofessionals zet zij zich in voor een gezondere en meer rechtvaardige samenleving.