Vasten, waarom zou je?!

De basisopleiding en de studiedagen van Gezond & Weldoen met betrekking tot leefstijl en voeding gaan uit van bijbelse richtlijnen. Interessante boeken over dit onderwerp zijn onder meer Het Genesis Dieet (Gorden S. Tessler), Gezond Leven (Rick Warren), Moderne Wetenschap in de Bijbel (drs. Hobrink) en De Hemelse Voedselbank van onze gastdocente drs. E. Noordermeer. Ook het boek Voorspoed in plaats van overleven, levensstijl van een Koningskind van Melanie Kos is één van onze aanraders.

Als we het hebben over leefstijl en leefstijlcoaching gaat het zoals je weet over méér dan alleen gezonde voeding. Het gaat ook over voldoende beweging, (niet) roken, (matig met) alcohol, ontspanning en herstel, de BRAVO-factoren en de interactie tussen ziel, geest en lichaam. Maar vandaag wil ik het specifiek ook eens met je hebben over 'niet eten'. Over vasten, dus.

Vasten klinkt niet aantrekkelijk. Stel je voor zeg, een of meer maaltijden overslaan... Veel christenen denken er gewoon niet of liever gewoon niet over na! Maar nadenken over een christelijke levensstijl zonder te praten over vasten is raar. De Bijbel staat er vol van! Vasten hoort van oudsher bij de christelijke levensstijl. Het geweldige belang ervan moet opnieuw benadrukt worden! Vasten is goed voor ziel, geest en lichaam!

Vasten is goed voor lichaam en geest

Vasten is geweldig als je je verdiept in zowel het fysieke en geestelijke belang ervan. Het daagt je uit om geloof in werking te zetten en je gaat Gods ongekende kracht zie en ervaren.

Vasten kun je leren. Je hoeft niet meteen 40 dagen de woestijn in zoals Jezus deed.

Om bewustwording op gang te brengen hebben we binnen de basisopleiding Gezond & Weldoen Leefstijlcoach een speciale module gewijd aan de fysieke en geestelijke aspecten. Je leert onder andere waarom vasten ‘om af te vallen’ géén goed idee is. Je leert hoe het komt waardoor vasten fysiek gezien grote gezondheidswinst kan opleveren. Je lichaam ondergaat een detox, je immuunsysteem krijgt een boost, vasten kan helpen bij het doorbreken van insulineresistentie en je kunt makkelijker afrekenen met verkeerde gewoonten doordat je discipline traint. Je wordt mentaal sterker en kunt steeds makkelijker ‘nee’ zeggen tegen verleidingen die niet goed voor je zijn. Allemaal aspecten die je nodig hebt voor een blijvend gezondere leefstijl!

Geschiedenis beïnvloeden

Vasten als manier om je te verootmoedigen voor God is eveneens een geweldig idee, je kunt met bidden en vasten zelfs de wereldgeschiedenis beïnvloeden! Denk aan koningin Esther in het Oude Testament die vastte en daarna haar leven op het spel zette om haar volk te redden. Haar houding 'kom ik om, dan kom ik om' werd rijkelijk beloond. De koning was haar én haar volk genadig. Ook ons eigen land is met vasten bekend. Tijdens de 80-jarige oorlog tegen de toenmalige grootmacht Spanje, hebben onze dappere voorouders onder leiding van de Nederlandse regering regelmatig nationale dagen van bidden en vasten gehouden. De kerken zaten vol met mensen die een dag gingen bidden en vasten. Deze dagen zijn door geschiedschrijvers gedocumenteerd, het is echt gebeurd! Feitelijk is het onvoorstelbaar dat Nederland, de underdog, als winnaar uit de strijd naar voren kwam. Nederland bestaat dankzij bidden en vasten, God Zélf kwam onze voorouders te hulp toen zij in nood zich massaal tot Hem wendden.

Onmisbaar voor 'discipelen'

Je kunt leren hoe je door op de juiste manier te vasten, bovennatuurlijke kracht ontvangt van de Heilige Geest. De juiste manier is belangrijk, want vasten is geen wedstrijdje niet eten. De hartsgesteldheid geeft de doorslag (zie aanbevolen boeken onderaan dit artikel).

Laat me dit toelichten. Vasten is onmisbaar is als je werkelijk een discipel wilt zijn van de Here Jezus. Gered zijn voor de eeuwigheid is één ding. Deze geweldige genade krijg je niet door te vasten, maar door te geloven van Jezus Gods Zoon als mens op aarde kwam om voor ons te sterven, dat Hij is opgestaan, de dood heeft overwonnen en mogelijkheid tot vertrouwelijke omgang met God de Vader voor de hele mensheid heeft hersteld. Maar dezelfde dingen dóen als Hij deed, Zijn bediening hier op aarde voortzetten, je eigen leven afleggen en Hem roekeloos volgen, dat kun je alleen in de kracht van Zijn Geest. Vasten is een geweldige manier om Gods leiding en Gods kracht meer dan ooit in je leven te ervaren. Een middelmatig, lauw en saai geloof verandert in dynamiet voor Gods Koninkrijk als de Heilige Geest in je leven uitnodigt. De doop in Heilige Geest en bidden en vasten -met de juiste hartgesteldheid - zet die kracht vrij. Je gaat ervaren wat het betekent om in Jezus naam overwinning na overwinning na overwinning in de wacht te slepen!

Gezondheidsvoordelen van vasten

Maar eerst nog iets meer over de fysieke dimensie van vasten en wat praktische punten. Als je gaat vasten moet je je goed voorbereiden. Het is zoals ik zei geen wedstrijdje 'niet eten' en ook niet hetzelfde als lukraak maaltijden overslaan. Een voorwaarde om verantwoord te vasten is dat je veel water drinkt als je vast, minimaal 2 tot 3 liter per dag. Afvalstoffen moeten kunnen worden afgevoerd. Je adem kan dan vies gaan ruiken. Ook daarvoor moet je voorzorgsmaatregelen nemen om je omgeving niet tot last te zijn.

Vasten zal je gezonder maken en gezond houden want:

Vasten bevordert het ontgiften. Het is een sterke detox voor je lichaam. Veel van de bewerkte voedingsmiddelen die we dagelijks binnenkrijgen zitten vol met kunstmatige zoetmakers en schadelijke E-nummers. Veel van deze toevoegingen ook wel additieven geheten, worden opgeslagen in het vetweefsel. Bij het vasten kun je vet verbranden waardoor deze toxines ook je lichaam zal verlaten.
Vasten helpt bij de doorbreking van insuline-resistentie en kan helpen diabetes te voorkomen. Vasten verlaagt namelijk de bloedsuikerspiegel. Dit is heel logisch. Glucose verhoogt je bloedsuikerspiegel en tijdens het vasten krijgt je lichaam nog steeds glucose (via glycogeen en vetverbranding). Echter er is minder insuline nodig waardoor je alvleesklier even helemaal tot rust kan komen. Dit geldt helemaal wanneer je een voedingspatroon gewend bent dat erg suikerrijk is.
Vasten is goed voor je spijsvertering. Gedurende het vasten heeft je spijsvertering minder te doen. Uiteraard stopt het niet, maar op een laag pitje. Echter, de productie van maagzuur wordt niet geremd waardoor streng vasten niet aan te raden is als je last hebt van brandend maagzuur of vergelijkbare klachten.
Vasten ondersteunt bij de doorbreking van ongezonde gewoonten en verslavingen, wanneer je op een bewuste en gezonde manier gaat vasten en dit een onderdeel maakt van je leefstijl. Dan merk je dat je meer weerstand begint te krijgen tegen ongezonde gewoontes en verslavingen. Je kunt tijdens het vasten - of in de aanloop ernaartoe - een extra sterke hunkering ervaren naar datgene waaraan je verslaafd bent, zoals koffie of alcohol. Door er tijdelijk niet aan toe te geven verleg je je grenzen en ga je gaandeweg meer vrijheid ervaren: de hunkering neemt af. De kracht van de verslaving neemt af. Omdat je fysiek en mentaal sterker en gezonder wordt, wordt het steeds makkelijker om ‘nee’ te zeggen tegen de verslaving. Vasten helpt ook bij andere verslavingen zoals nicotine en suiker, etc. Als je vast om verslavingen te doorbreken is het belangrijk dat je goed uitgerust bent en niet te veel druk van buitenaf ervaart. Bereid jezelf extra goed voor.
De nieuwste onderzoeken wijzen uit dat twee tot vier dagen vasten een boost is voor het immuunsysteem, waar bovendien alle organen van profiteren. Oude en beschadigde lichaamscellen worden vervangen door nieuwe.

Tv tip over de fysieke voordelen van vasten:

Dokters van morgen, over Vasten, een uitzending AVROTROS op 8 oktober 2019.

Vroeger was vasten heel gewoon

Vroeger maakte vasten als vanzelfsprekend deel uit van het leven. Voedsel was immers niet altijd zomaar overvloedig voorhanden. In bepaalde perioden heerste er schaarste en in andere perioden overvloed. De vraag, de zoektocht en/of de jacht naar voedsel maakte het van groot belang dat alle zintuigen alert moesten zijn. Het lichaam moest klaar zijn om op wat voor manier ook, aan voedsel te komen. En dat is ook de reden dat we ons beter, fitter, voelen als we regelmatig tijdelijk vasten. Ons ‘organisme’ past zich namelijk aan op de omstandigheden, waarin het verkeert. In perioden van voedselonthouding gaat de beperkte energie automatisch naar de verschillende beschermingssystemen om schade te voorkomen. Het lichaam krijgt de gelegenheid de cellen in gereedheid te brengen en ziekten te overwinnen. Talloze ziekten worden door vasten in hun genezing bevorderd. Jezelf onthouden van voedsel is een intuïtieve reactie van het lichaam bij het doormaken van een ziekte. Wie door ziekte geen eetlust heeft, is eigenlijk intuïtief aan het vasten.

Later werd vasten ook wel aanbevolen voor de spirituele ontwikkeling en het bevorderen van gezondheid. Vasten als onderdeel van een religie verspreidde zich wereldwijd. Vasten komt niet alleen voor in de christelijke traditie. Ook de islam en andere godsdiensten zijn bekend met de kracht ervan. De vraag is: voor wie of wat pas jij het toe?

De eerste seculiere publicaties over beperkte voedselinname en een verlengde levensduur dateren uit 1464 en worden toegeschreven aan de Italiaan Luigi Carnaro. Later waren ook filosoof en wetenschapper Francis Bacon (1561-1626), diplomaat en essayist Sir William Temple (1628-1699) en George Washington (1732-1799) overtuigd van de relatie tussen leefstijl (vasten) en levensduur.

Een kleine eeuw geleden bevestigden de eerste dierexperimenten al dat gezondheid en levensduur gunstig beïnvloed worden door een beperkte calorie-inname. Publicaties over de relatie tussen eten en de ontwikkeling van lichamelijke aandoeningen verschenen met regelmaat vanaf het midden van de 19e eeuw. Toen startten de experimentele studies met gebruik van proefdieren. In de 20e eeuw werd vasten aanbevolen bij overgewicht en convulsieve aandoeningen, zoals epilepsie. De successen die hiermee behaald werden, zijn beschreven in vele wetenschappelijke publicaties¹.

Referentie 1: Kerndt PR 198

Herstart voor het immuunsysteem

Wat gebeurt er in ons lichaam als we het voedsel onthouden? Dr. Hans Stoop zegt daarover het volgende. De reactie van het lichaam verloopt grofweg in drie fasen. Twee dagen na het stoppen met eten, krijgt het immuunsysteem een prikkel. Oude en beschadigde immuuncellen sterven af en de daarvoor verantwoordelijke stamcellen krijgen een signaal dat ze nieuwe bloed- en immuuncellen moeten vormen. Daarnaast worden bepaalde acties van het immuunsysteem geblokkeerd, zodat het systeem aan de slag kan om uit de hand gelopen ontstekingsreacties te remmen¹.

Energie halen we in deze fase uit het opgeslagen glycogeen - de suikervoorraad in de spieren en in de lever. Wanneer het glycogeen van de lever ‘op’ is, start de tweede fase. Dan worden de vetten als brandstof gebruikt. De resterende glucose gaat naar de hersenen.

Afhankelijk van de hoeveelheid glycogeen - gemiddeld heb je daar ongeveer 400 gram van in opslag - en van de inspanning schakelt het lichaam over op vetverbranding. Dat kan al binnen een dag het geval zijn. Gedurende de laatste fase van het langdurig vasten raken ook de vetreserves uitgeput. Dan begint ons lichaam aan het ‘opeten’ van de spieren. De eiwitten zijn dan bron van energie. Ons organisme gaat in deze fase in de overlevingsmodus; dat betekent dat niet langer wordt geïnvesteerd in groei en reproductie, maar in herstel en het voortbestaan.

Wat gebeurt er in je lichaam als je gaat vasten?

Een vastenperiode van twee tot vier dagen kan genoeg zijn om het immuunsysteem te herstarten. Daarbij is het gunstig voor alle organen in het lichaam².
Het meest in het oog springend is het gewichtsverlies. Wie niet eet, verliest gewicht. En dat verkleint - statistisch gezien - het risico op sterfte.
Maar belangrijker zijn de veranderingen die je niet direct kunt zien. Die vinden plaats in de stofwisseling en op cellulair niveau. Tijdens het vasten springt het lichaam om te overleven spaarzaam om met de beschikbare energie. Daarnaast worden, zoals eerder gezegd, lichaamscellen die oud of beschadigd zijn, vervangen door nieuwe. Ook hart en vaten profiteren van het vasten: de bloeddruk en de hartfrequentie nemen af.
Tot slot worden in het bloed meer endorfinen aangemaakt, feel good hormonen, en dat zorgt voor een positieve invloed op ons geestelijk welzijn. Simpelweg enkele dagen vasten zou dus een belangrijke strategie voor iedereen kunnen zijn.
Dat voedselonthouding ook kanker kan voorkomen is in wetenschappelijke kringen pas sinds enkele jaren aanvaard. Na enkele dagen vasten ontstaat namelijk een tekort aan glucose. Gezonde cellen kunnen daar tegen en blijven beschermd. Maar abnormale cellen, zoals kankercellen, kunnen zich alleen maar voeden met suiker en zijn niet beschermd. Dat resulteert in apoptose, ‘zelfmoord’ van de cel³. De laatste jaren worden deze processen erkend en toegepast. In bepaalde gevallen kunnen ze even effectief zijn als medicijnen. Bijvoorbeeld bij reumatoïde artritis en hersenbeschadigingen⁴.

Anti-veroudering en anti-kanker

Maar er is meer, aldus dr. Stoop. Minder calorieën innemen blijkt ook de veroudering te vertragen.
En het vermindert het voorkomen van leeftijdsgebonden chronische ontstekingen en een verscheidenheid aan andere leeftijdsgebonden kwalen⁵. Deze aandoeningen ontstaan, doordat het immuunsysteem met het toenemen van de leeftijd wat ontregeld raakt ⁶.
Met het tijdelijk beperken van de calorie-inname verklein je de kans op kanker, want chronische ontstekingen kunnen aanleiding geven tot het ontstaan ervan. Vasten kan ook een effectief wapen zijn tegen kanker.

Bescherming tegen gifstoffen

Minstens twee dagen periodiek vasten beschermt normale cellen en organen tegen gifstoffen, en doet de dood van vele kankercellen toenemen, aldus dr. Stoop. Dat is als volgt te verklaren. De inname van minder calorieën zorgt voor een daling van stoffen in het lichaam die groei bevorderen (zoals insuline en IGF-I en anabole hormonen die celvermeerdering stimuleren). Op kankercellen bevinden zich insuline-like growth factor 1 receptoren (IGF1R) en Insuline Receptoren (IR). Wanneer deze receptoren IGF1 en Insuline aan zich binden, gaan kankercellen zich vermeerderen. Een afname van IGF1 en insuline leidt dus tot een vermindering in vermenigvuldiging en een toename van celdood. Vasten is overigens ook een prima manier om het maagdarmstelsel enige tijd te ontzien.

Ook in de reguliere geneeskunde wordt vasten soms toegepast, bijvoorbeeld bij een ontsteking van de alvleesklier. De patiënt krijgt dan het advies om te vasten om de uitscheiding van de alvleeskliersappen te verminderen, waardoor de ontsteking zal verminderen.

Begeleiding en contra-indicaties

De meeste mensen verdragen een langdurige vastenperiode prima, blijkt uit verschillende studies. Maar er kunnen wel bijwerkingen optreden zoals hoofdpijn, misselijkheid, zwakte, bloedarmoede. Dat is ook een van de redenen dat vasten gedurende een periode langer dan 24 uur goed voorbereid moet worden en/of onder leiding van een deskundige uitgevoerd dient te worden. Vasten wordt niet aanbevolen voor zwangere vrouwen, kinderen, personen met een eetstoornis en bij bepaalde andere gezondheidsaandoeningen. Raadpleeg in geval van twijfel een arts. Na het breken van de vastenperiode dient het lichaam weer langzaam te wennen aan het opnemen van voedsel. Een natuurarts of erkende -therapeut kan je vertellen welke maatregelen je moet nemen ten aanzien van het stimuleren van de ontgifting en ter ondersteuning van de darmfunctie. Kijk hiervoor op op: www.ikzoekchristelijkehulp.nl Let op: extreem vasten gedurende een zeer lange tijd (langer dan anderhalve maand) is niet goed voor het lichaam. Een slecht of verkeerd gevoed lichaam kan namelijk ook de basis zijn voor het ontstaan van ziekten, waaronder kanker.

Referenties 1 t/m 6: 1.Gua H 2015; 2. Longo VD 2014; 3. Uitzicht; 9-20012; de Groot 2015; Bianchi G 2015; 4. Longo VD 2014; 5. Brown JE 2014; 6. Gonzalez OA 2012

INTERMITTEREND FASTEN

Omdat het makkelijker is dan een langere periode vasten, is op dit moment ‘intermitterend vasten’ (5:2 dieet) een populaire vastenmethode. Dit houdt in dat gedurende vijf dagen een volwaardig dieet met de aanbevolen calorieën gevolgd wordt met aansluitend hierop twee dagen waar maximaal 500 calorieën ingenomen worden.

Voor meer informatie over manieren van intermitting fasten met verwijzing naar wetenschappelijke bronnen, zie artikel van Juglen Zwaan via aHealthylife.nl

BIJBELS VASTEN (*)

Naast de fysieke dimensie is er de geestelijke dimensie. De module over Vasten binnen de basisopleiding Leefstijlcoach Gezond & Weldoen kwam tot stand met medewerking van onder meer Herman Boon Ministries, die regelmatig bidden & vasten conferenties organiseert op verschillende locaties in Nederland. Bidden en vasten horen bij elkaar! Het is geweldig om te zien dat de bidden & vasten conferenties aandacht krijgen van steeds meer christenen, uit allerlei kerken, protestant, katholiek, gereformeerd etc.

Vele honderden deelnemers komen daar een paar keer per jaar bijeen om 9 dagen non-stop te bidden en vasten voor ons land, de kerk en persoonlijke noden en vragen, waarvoor zij onverdeeld tijd opzij zetten en de Heer zoeken. Jezus Christus en het Koninkrijk van God de Vader staan centraal.

Voor meer informatie zie Bidden & Vasten 2020.

Voorbeelden in de Bijbel

Zowel in het oude als in het nieuwe Testament wordt veel verteld over vasten en hoe belangrijk het is.

Oude Testament

1. Josafat bidt en vast om een aanvallend leger dat veel te sterk is voor hem, het hoofd te kunnen bieden. God geeft hem door het bidden en vasten de overwinning. 2 Kron. 20: 3-4.

Ezra: Ezra bidt en vast voor goddelijke bescherming voor een reis van Babel naar Jeruzalem. En God verhoort zijn gebed. Ezra 8: 22-23.
Nehemia: Nehemia bidt en vast voor de stad Jeruzalem. Zijn bidden en vasten bracht uiteindelijk herstel voor de hele stad. Nehemia 1: 4.
Esther: Het vasten van Esther speelde een belangrijke rol in de bevrijding die zij voor haar volk verwierf. Esther 4:16.
Daniel: Daniël vastte en bad drie weken, totdat Gods hemelse boodschappen door de vuurlinies van de vijand waren heen gebroken om een antwoord van God te brengen. Dan. 10:21.

Nieuwe Testament

1. De profetes Anna: zij diende God onafgebroken in de tempel met vasten en bidden, dag en nacht. Luc. 2:37

2. Johannes de Doper vastte en hij leerde ook zijn leerlingen dat te doen. Marc. 2: 18

3. Jezus zelf vastte 40 dagen in de woestijn. Matt. 4:2. En Hij verwacht het ook van ons. Matt. 6:16. Wanneer gij vast….. en vers 17…. Maar als u vast… De Here Jezus gaat ervan uit dat we dat regelmatig doen. Waarom vasten Uw discipelen niet, vroegen zij aan de Here Jezus? Zolang de bruidegom er is, is er feest. Maar als Hij weg is, dan zullen zij vasten. Matt. 9:14+1

4. Ook Paulus vastte. Hand. 9:9. Vlak na zijn bekering heeft de apostel Paulus 3 dagen lang gevast

5. Het boek Handelingen laat zien dat vasten een belangrijk deel uitmaakte van het leven van de eerste gemeente. Door dit vasten zijn de zendingsreizen van Paulus ontstaan. Zie Hand. 13: 2+3, Hand. 14:23.

Verschillende soorten

Openbaar: zoals in Jona 3:5-10 of Joel 1:14 voor een nationale opwekking.

Persoonlijk: zoals de Here Jezus in de woestijn.

Tijdsduur

Er is in principe geen vast voorgeschreven tijdsduur. Jezus werd door de geest geleid om 40 dagen te vasten. Ook wij moeten ons door de geest laten leiden wat betreft de tijdsduur.

In de Bijbel staan vastenperiodes van:

1 dag (1 Sam. 7:6)
3 dagen (Esther 4:15-16)
7 dagen (1 Sam. 31: 13),
21 dagen (Dan. 10:2)
en 40 dagen (Matt. 4:2).

Verschillende manieren

Extreem

Zonder eten en drinken. Dat deden Paulus (Hand. 9:9) en Esther (Esther 4:15-16)

Deze vorm van vasten is niet aan te raden, tenzij God je hier heel duidelijk in leidt en dan niet langer dan 3 dagen.

Normaal

Wel drinken, maar niet eten. Zoals Elia (1 Kon.19:8) en de Here Jezus (Luc. 4:2)

Gedeeltelijk

Zoals Daniel, ook wel bekend als 'sober vasten': smakelijke spijzen eet ik niet, je kiest voor een vorm van noodrantsoen, water, brood, groenten, bouillon, zuivel, e.d. om ervoor je zorgen dat je overdag kunt functioneren zoals van je wordt verwacht. 'Vlees noch wijn kwamen in mijn mond.', zei Daniel, die gewoon dienst bleef doen aan het hof van de koning terwijl hij de zaak van zijn volk in gebed bracht bij de Heer (Daniel 10:3). Deze 'praktische' vorm van vasten is het meest geschikt als je je niet kunt onttrekken aan dagelijks werk of de drukke zorg voor je gezin.

Je kunt er ook voor kiezen je te onthouden van activiteiten zoals krant lezen, tv kijken, Facebook bezoeken, computeren e.d. om die tijd dan te gebruiken voor gebed en Bijbel lezen.

Het gaat erom dat de God en Zijn Koninkrijk plaatst boven persoonlijk genot en Zijn leiding zoekt en Zijn kracht ontvangt.

Meer weten?

Kijk op www.biddenenvasten.nl

of lees o.a.

Honger naar God, John Piper

Vasten, Derek Prince